Hipnoemzirme

qooxtar Temmuz 06, 2023

Lastasyonu artıran Yöntemler : Hipnoemzirme

Şeyma KİLCİ ERCİYAS1

ORCID: 0000-0002-6282-8933

Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi, Doğum- Kadın Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği, Zonguldak

Ümran SEVİL

ORCID: 0000-0001-5256-1510

Emekli Öğretim Üyesi, Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi, Kadın Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği, İzmir

Sorumlu Yazar

Şeyma KİLCİ ERCİYAS

seymakilcisk@gmail.com

ÖZ

Anne sütü bebekler için en uygun, doğal ve ideal besindir, hem anne hem de bebek mortalite ve mobiditesini azaltmaktadır. Ancak bazı durumlar (kaygı, yorgunluk, stres, ağrı gibi) annelerde laktasyonu olumsuz etkilemektedir. Özellikle son dönemlerde annelerin sütüm yetecek mi düşüncesi bilinçaltına olumsuz mesaj göndererek laktasyonu etkileyebilmektedir. Laktasyonu artırmaya yardımcı farklı nonfarmakolojik yöntemler (meme ucu stimülasyonu, meme masajı, ılık duş alma, memeye ılık kompresler uygulama, süt arttırıcı bitki çayları vb) bulunmaktadır. Annelere hem laktasyonu artırmak hem de sakin ve rahat bir duruma ulaşmalarında yardımcı olmak için yapılabilecek bir başka nonfarmakolojik yöntem de hipnoemzirmedir. Hipnoemzirme, doğum sonrası annede var olan enerjiyi kullanmak için doğal bir çabadır, böylece emzirme süreci güvenli ve sorunsuz bir şekilde gerçekleşir. Pozitif olumlamalar bilinçaltına yerleştirildiğinde, günlük yaşamı ve eylemleri otomatik olarak etkileyecek, böylece annelerin özgüveni de artacaktır. Emzirme sırasında olumlu davranışlar sergilemek, beslenme sırasında sakin ve rahat hissetmek kadar önemlidir. Yumuşak ve hafif dokunuşlar, vücut için sakinleştirici bir etki sağlar ve pozitif olumlamalar ile laktasyonun başlamasına ya da artmasına yardımcı olur. Hemşireler emzirmenin başlatılması ve sürdürülmesinde önemli rol oynamaktadır. Bu nedenle hem süt üretiminin arttırılması hem de anne memnuniyeti açısından hipnoemzirmenin kliniklerde kullanılması önerilmektedir. Yapılan çalışmalarda hipnoemzirme yöntemi, oksitosin ve endorfin masajı ile birlikte yapıldığında, anne sütünün miktarını daha da arttırmıştır.

Hipnoemzirme tekniği son yıllarda büyük ilgi görmüş ve kullanımını giderek arttırmaya başlamıştır. Ancak sağlık çalışanları arasında bu yönetemlerin kullanımı istenilen düzeyde değildir. Bu derleme hipnoemzirmenin tanıtılması, geliştirilmesi ve klinik araştırmalarla desteklenerek uygulamalarda kullanılması amacıyla yapılmıştır.

Anne sütü bebekler için uygun ve doğal besin içeriği ile bebekler için en ideal besin kaynağıdır. Dünya Sağlık Örgütü, tüm annelerin doğumdan sonra mümkün olan en kısa sürede (ilk bir saat içinde) emzirmeye başlamasını, altı ay sadece anne sütü almasını ve ardından iki yıla kadar anne sütü ile ek gıdaların birlikte alınmasını önermektedir. Tıbbi olarak herhangi bir engel olmadığı sürece annelerin anne sütü dışında herhangi bir yiyecek veyasıvı vermemesi gerektiği belirtilmiştir (World Health Organization, 2017). Emzirme hem anne hem de bebek mortalite ve mobiditesini azaltmaktadır. Ancak bazı durumlarda anneler emzirme sürecinde başarısızlık yaşamakta ve emzirme kesintiye uğrayabilmektedir. Emzirme sürecinde başarısızlığa neden olan faktörler; anne ve bebeğe ait faktörler, psikolojik faktörler, sağlık personeli faktörleri ve sosyo-kültürel faktörler olarak sıralanabilir (Cox, 2006). Anne kaynaklı sorunlar, oksitosin hormonunun uyarılmaması nedeniyle süt üretiminin azalmasına neden olabilir. Oksitosin hormonu, doğum ve emzirmede salgılanır. Bu durumlarda beyin omurilik sıvısında ve beynin amigdala ve omurilik gibi kısımlarında yüksek oksitosin seviyeleri bulunmuştur. Emme, yemek yeme, sıcaklık, dokunma, hafif basınç, masaj, okşama ve cinsel uyarılma gibi duyusal stimülasyonlar dolaşımdaki ve beyin omurilik sıvısındaki oksitosin seviyelerini yükseltir (Moberg ve Petersson, 2005; Moberg ve Danielle, 2013). Oksitosin masajı ve hipnoemzirme anne sütü üretimini artırmak için uygulanan yöntemlerden bazılarıdır. Hipnoemzirme, süt üretimini artırmaya yardımcı olmak için derin gevşeme ile annelere kendi kendine hipnoz uygulamalarının kombinasyonu ile uygulanan bir yöntemdir (Moberg, 1998). Ancak sağlık çalışanları arasında bu yöntemlerin kullanımı optimaldüzeyde değildir (Siregar, 2004).

Hemşireler emzirmenin başlatılması ve sürdürülmesinde önemli rol oynamaktadır. Bu nedenle hem süt üretiminin arttırılması hem de anne memnuniyeti açısından hipnoemzirmenin kliniklerde kullanılması önerilmektedir. Bu derlemede laktasyonun arttırılmasında kullanılan yöntemlerden biri olan hipnoemzirmenin yararları ve uygulanma şekli ele alınmıştır.

Hipnozemzirme, annelerin gevşemesine, sakinlik elde etmesine, kan basıncı ve kalp atımını azaltmaya ve nefes alma faaliyetlerini yavaşlatmaya yardımcı meditasyon şeklinde gevşeme tekniklerinden biridir.

Hipnoz/Hipnoterapi

Hipnoz kelimesi Yunanca bir kelime olup, uyku anlamına gelmektedir. Bu uyku hali gerçek uyku hali değil, kişinin bilinçaltında olduğu bir durumdur (Armini, 2016). Hipnoz, Amerikan Hekimler Birliği tarafından 1957'de çoklu fiziksel ve duygusal şikayetlerin üstesinden gelmek için kullanışlı bir terapi olarak kabul edilmiştir (Sari ve Budihastuti, 2017). Hipnoz, 1890'lı yıllarda Dr. Grantley Dick Read “korkusuz doğum” adı verilen bir programla gündeme getirip, uygulamıştır (Gaılanı, 2017). Bu keşif daha sonra Marie Mongan tarafından devam etmiştir.Mongan, Hypnobirthing felsefesini Dr. Grantly Dick-Read'in korku gerginlik ağrı siklusuna dayalı olarak geliştirmiştir. Mongan kadını fiziksel ve psikolojik olarak doğuma hazırlayan Hypnobirthing felsefesinin öncüsü olarak kabul edilmektedir. Temel ilkesi çocuk doğurmanın kadınlar için normal, doğal ve sağlıklı bir işlev olduğudur. Doğum öncesi dönemde verilen eğitimle, doğumda kadının kendi kendine hipnoz uygulayarak korkularından arınmasını ve gevşemesini sağlamayı hedefler (Mongan, 2012). Hypnobirthing kadının doğumunda ağrı çekmesine neden olan korkuların, aslında bilinçaltında gizli olduğunu belirtir. Bu felsefe ile doğum öncesi dönemde verilen eğitimle kadının doğum korkularından kurtulması sağlanır ve kadının doğumda kendi kendinehipnoz uygulayarak gevşemesi hedeflenir (Mongan, 2012).

Hipnoz, gevşeme, bilinçaltı ve zihni içeren yeniden toparlanma tekniğidir. Hipnoz yaşayan bireyler, hâlihazırdaki durumlarının farkında olup, çoklu uyaranlarla birlikte ağrı, travma ve fobilerinden arınabilirler(Aprillia, 2010). Ayrıca hipnoz altında olan bir kişinin bedeni her ne kadar uyusa da dışarıdan gelen sesleri duyabilir ve algılayabilir (Armini, 2016). Amerika Hipnoterapi Kolejinin 220 saat ve üzerindeki kurs programlarını tamamlayan lisans mezunu hemşireler hipnoterapist olarak sertifika almaya hak kazanır (AIHCP, 2020). Ülkemizde Sağlık Bakanlığı “Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Uygulamaları Yönetmeliği” ve Sağlık Bakanlığı “Hipnoz Uygulaması Sağlık Alanı Sertifikalı Eğitim Standartları” doğrultusunda hipnoz uygulaması yapmaya yetkili sağlık personeli hipnoz uygulama sertifikasına sahip doktorlar, diş hekimleri ve hekim gözetiminde olmak üzere klinik psikologlar olarak belirtilmiştir (Tıbbi Hipnoz Derneği, 2020).

Hipnozun gebelik, doğum ve doğum sonu dönemde fiziksel ve psikolojik semptomları olan kadınlar için faydalı olduğu kanıtlanmıştır. Hipnozun gebelikte hiperemezis gravidarum semptomlarını, doğumda ağrıyı ve postpartum dönemde depresyonu azaltmada etkili olduğu belirtilmiştir (Beevi, Low ve Hassan, 2016). Hipnozunemzirmede kullanımı anneye olumlamalar ile yapılan bir uygulamadır. Hipnoterapi derin rahatlamaya ulaşmak için hipnoterapist rehberliğinde yapılır (Indriyani ve Asmuji, 2014). Hipnoterapi ile endorfin ve prolaktin hormonun salgılanmasını destekleyerek doğum sonrası dönemde annenin ilk günlerde kolostrum salınımında önemli etkiyesahiptir (Kusmiyati ve Wahyuningsih, 2014). Emzirme için kullanılan gevşeme ise hipnoemzirme olarak bilinir (Sari ve Budihastuti, 2017).

Hipnoemzirme

Hypnoemzirme, hipno ve emzirme kelimelerinin birleşiminden oluşur. Hipno=hipnozdur, yani bir insanın değişime ulaşmak için belirli düşünce ve önerileri gözlemleyebildiği bir durumdur. Hipnoemzirme yöntemiyle anne, emzirmenin doğal ve rahat bir süreç olduğunu bilinçaltına kaydeder. Hipnoemzirme, ruhun ve bedenin sakin bir durumda olduğunda yapılan gevşemedir. Gevşeme, sessiz bir odada müzik, aroma terapi, kas gevşeme ve nefes egzersizleri gibi yöntemler kullanılarak desteklenebilir (Armini, 2016; Astin, Shapiro, Eisenberg ve Forys, 2003).

Hipnoemzirme, doğum sonrası annede var olan enerjiyi kullanmak için doğal bir çabadır, böylece emzirme süreci güvenli ve sorunsuz gerçekleşir. Hipnoemzirme, annelerin gevşemesine, sakinlik elde etmesine, kan basıncı ve kalp atımını azaltmaya ve nefes almayı yavaşlatmaya yardımcı meditasyon şeklinde gevşeme tekniklerinden biridir. Teixeira, Figueiredo, Condeet, Pacheco ve Costa (2009), erken gebelik döneminde gevşeme şeklinde hipnoz yapan gebelerin, ileri gebelik haftalarında stres, anksiyete ve depresyon yaşama durumlarında azalma olduğunu saptamıştır. Sari, Salimo ve Budihastuti’nin (2017) yaptığı çalışmada, doğum sonu oksitosin masajı ve hipnoemzirme kombinasyonu uygulanan kadınlarda daha az kaygı/anksiyete görüldüğü tespit edilmiştir. Masruroh ve Andriani (2018), primipar emziren annelerde hipnoemzirmenin kolostrum salınımı üzerindeki etkisini araştırmış,hipnoemzirme uygulanan annelerde istatistiksel olarak fark olmasa da kolostrum salınımı daha hızlı olmuştur.

Masaj ve gevşeme ile annelerin doğum sonu dönemde salgıladıkları hormonlar dengelenir. Gebelikte östrojenve progesteron hormonu artmakta ve doğumdan sonra her iki hormonun oranı azalmaktadır. Östrojen ve progesteron hormonu daha sonra emzirmeyi etkileyen oksitosin ve prolaktin ile yer değiştirmektedir. Oksitosin hormonu da hipotalamusta üretilir ve posterior hipofiz bezinde depolanabilmesi için sekrejik nöronla birlikte gönderilir. Hem masaj hem de bebeğin emmesi ile stimülasyon uygulanır ve oksitosin hipotalamustan salınmaya başlar (Dixon, Skinner ve Foureur, 2013). Gevşemenin emzirme üzerindeki etkisini inceleyen bir sistematik derlemede beş araştırmaya ulaşılmış olup, anne sütünün miktarını arttırdığı bildirilmiştir (Mohd Shukri, Wells ve Fewtrell, 2018).Endonezya’da yapılan dört gruplu deneysel bir çalışmada bir gruba hipnoemzirme ve oksitosin masajı kombinasyonu, ikinci gruba hipnoemzirme, üçüncü gruba oksitosin masajı uygulanmış ve dördüncü grup kontrol olarak çalışmaya dahil edilmiştir. Hipnoemzirme ve oksitosin masajı kombinasyonu olan grupta diğer gruplara oranla anne sütü miktarının önemli ölçüde arttığı belirlenmiştir (Dini, Suwondo, Hardjanti ve Hadisaputro, 2017).

Hipnoemzirmenin Avantajları

Hipnoemzirme, hipnoz kullanımından elde edilen bir gevşeme aracıdır ve birçok avantajı bulunmaktadır. Bu avantajlar şunlardır:

- İlaç kullanımı olmadığından maliyeti düşük ve güvenlidir,

- Basit, kolay uygulanabilir olduğundan birçok kişi tarafından kolayca anlaşılır ve uygulanır,

- Motivasyonu arttırır,

- Laktasyonu arttırır,

- Anneleri emzirme döneminde başarılı olup özgüvenini artırmasına ve bebeklerini sağlıklı, akıllı ve yaratıcı nesiller olmaya hazırlamalarına yardımcı olur,

- Kadın kendi kendine de işinde ve evinde hipnoemzirme tekniğini uygulayabilir,

- Hipnoemzirme ile tamamen beden, zihin ve ruh bütünlüğü sağlandığından emzirme süreci daha başarılı olur,

- Düzenli yapıldığında, vücudun rahatlamasını sağlar ve vücudun endorfin üretmesini tetikler (Armini, 2016; Astin vd., 2003).

Emzirme ve Gevşeme

Emzirmeyi en güzel şekilde yapabilmek için, derin ve düzenli gevşeme yapmak önemlidir. Emzirme sırasında olumlu davranışlar sergilemek, beslenme sırasında sakin ve rahat hissetmek kadar önemlidir. Anneler bebek dışında farklı işlerle de ilgilenebildikleri için bazen olumsuz duygulara sahip olabilirler. Bu nedenle,mükemmel, sevgi dolu bir anne olmayı düşlemek, bazen bebeğe “kırgın” hissetmeye neden olabilir. Rahatlama ve gevşemenin emzirmeye yararlı olacağı açıktır. Hipnoemzirme ile anne hem bebeğini besler hem de rahat ve konforlu bir ilişki kurar (Boyd, Quigley ve Brocklehurst 2007).

Gevşeme Aşamaları

Hipnoemzirmede gevşeme tekniği üç aşamadan oluşur. Bu aşamalar şunlardır:

Kas gevşetme: Anne, baş, gövde, ayak, göğüs, karın dâhil olmak üzere, başın üst kısmından ayak tabanlarına kadar kaslarını gevşetir. Bu yöntem, kasların gevşediğini hayal ederek yapılır (Nurinda, 2010).

Nefes gevşetme: Rahatlamak için burundan derin bir nefes alınır ve yavaşça nefes verilir (diyaframa odaklanılır). Gerginlik geçene kadar nefes egzersizleri birkaç kez yapılır (Nurinda, 2010).

Zihin rahatlama: Zihni boşaltarak ve birkaç dakika boyunca yavaş, derin ve düzenli nefes alarak gözler kapatılarak ve sessiz kalınarak meditasyon yapmaktır. Kaslar gevşetildikten sonra düzenli nefes alınarak zihin sakinleştirilir ve sonra hipnoemzirme seansı yapılır (Nurinda, 2010).

Emzirme döneminde sakinlik ve rahatlık çok önemlidir. Bu dönemde yaşanan rahatlık ve sakinlik, emzirmecsürecinin hem anne hem de bebek için anlamlı ve eğlenceli bir süreç haline gelmesine yardımcı olur ve vücuttaki tüm sistemler çok daha mükemmel çalışır. Emziren anneler evlerinde de hipnoemzirmeyi kolayca uygulayabilir. Kadın sessiz bir odaya girerek, müzik, aroma terapi, kas gevşetme, nefes egzersizleriyle birlikte pozitif onaylamalar yapabilir. Bilinçaltı, otomatik olarak bazı şeyleri yapma ya da düşünme hakkında rehberlik edecektir. Örneğin; kadın emzirebileceğine inanıp ikna olmuşsa, emzirmeyi daha başarılı gerçekleştirecektir. Bu düzenli olarak yapıldığında, vücudun endorfin (zevk ve sakinlik taşıyıcıları-mutluluk hormonu) üretmesini tetikleyecektir (Armini, 2016). Derin ve düzenli rahatlama, endokrin sistemin, kan akışının, sinirlerin ve diğer sistemlerin daha iyi çalışmasını sağlar. Anne rahatlayıp, gevşeyip emzirdiğinde, endorfin hormonu salgılar ve sütünden bebeğe bu hormon geçerek bebeğin de rahatlaması ve sakinlemesi sağlanmış olur (Lothıan, 2005).

Hipnoemzirme olumlamaları

Hipnoemzirmenin en önemli aşamalarından biridir. Kadına gevşeme aşamasına geçtikten sonra olumlu öneriler ve olumlamalar söylenir. Bu olumlu ifadelerin amacı emzirmeyi kolay, basit ve eğlenceli bir faaliyet halinegetirmektir. Hipnoemzirme yöntemi basittir ve anneler tarafından kolayca anlaşılır ve uygulanır. Emziren anneler ister tek başına bu olumlamaları yapabilir isterse hipnoemzirme uygulayıcısı tarafından uygulanabilir. Hipnoemzirme konusunda sertifikalı hemşireler bu konuda annelere destek olabilirler. Özellikle doğum sonu dönemde annenin olumsuz düşüncelerinin uzaklaştırılması ve laktasyona ilişkin olumlu cümlelerle annenin emzirmeye teşvik edilmesi önemli hemşirelik girişimlerindendir. Olumlamalara örnekler:

- Sütün bebeğin için yeterli,

- Sen harika bir annesin,

- Bebeğin ve sen eşsiz emzirme deneyimine sahipsiniz, Kendine ve bebeğine karşı naziksin,

- Göğüslerin mükemmel,

- Bu zorlu zaman geçecek,

- Önümüzdeki birkaç gün emzirmek daha kolay olacak, Sütün her geçen gün daha da çoğalacak,

- Bebeğini ihtiyacı kadar ve düzenli emziriyorsun,

- Bebeğin tek ihtiyacı senin sütün,

- Bebeğini emzirirken aranızdaki sevgi bağı güçleniyor, Sütün çok güzel geliyor,

- Emzirmek harika çünkü prolaktin hormonu sadece süt üretmiyor, fiziksel olarak rahatlamana da yardımcı oluyor,

- Bebeğin değişen beslenme ihtiyaçlarını karşılamak için büyüdükçe anne sütüm sürekli olarak artıyor, Bedenin harika bebeğin için yeterli sütü üretiyor (Luna Lactation, 2011; Medela, 2021).

- Vücudun harika,

Oksitosin Masajı

Oksitosin ve proloktin, laktogenezi etkileyen hormonlardır. Anne bebeği ne kadar emzirirse prolaktin veoksitosin hormonu da o kadar artar (Figueiredoa, Claudia, Sonia, Catarina ve Rui, 2013). Anne sütünü arttırmanın bir başka yolu da oksitosin masajıdır. Oksitosin masajı, omur ve beşinci-altıncı kostaların yanlarına yapılan bir masajdır. Masaj, motor nöronların medulla oblongatayı uyarmasına neden olur ve bu medulla oblongata doğrudanpostorior hipofiz bezinde hipotalamusa doğrudan oksitosin üretmesi gerektiğini bildiren bir mesaj gönderir. Omurgaveya bel kemiğinin etrafına masaj yapmak sempatik sinir sistemini baskılayarak noradrenalin hormonunu azaltır, böylece anneler sakin ve rahat bir hal alır. Noradrenalin hormonu, medullanın ürettiği ve sempatik nöron sisteminietkileyen bir hormondur. Masaj sırasında serotonin ve dopamin hormonu artarken, norepinefrin ve kortizolhormonları azalır ve oksitosin hormonu salgılanmaya başlar (Moberg ve Danielle, 2013). Oksitosin masajı,postpartum annelerin, oksitosin hormonunu uyararak erken müdahale ile anne sütü üretimini iyileştirmeye yardımcı olur. Kosta 5-6'daki skapulaya yapılan omurilik masajı, parasempatik sinir sisteminin çalışmasını hızlandırır ve posterior hipofizi oksitosin salgılaması için uyarır.

Oksitosin masajının basamakları şunlardır:

- Açık kıyafetler giyilmelidir (direkt tene uygulanması etkiyi artırır),

- Rahat bir pozisyon almalıdır (Plates topuna- yastığa yaslanma ya da uzanma vb.), Masaj bebek yağı ile yapılır,

- Annenin sırtı masaj sonrası havlu ile silinerek temizlenir (Johan ve Azizaah, 2016).

Oksitosin, sakinlik ve rahatlığa neden olur. Stresi/kaygıyı azaltarak anne ve bebek arasındaki sevgi ve yakınlığı iyileştirir. Oksitosin salgılanmasına yardımcı olmanın yollarından biri dokunmak/masaj yapmaktır (DSÖ,2009). Doğum sonrası annelere, oksitosin ve prolaktin oranını arttırmak için bir uyarıcı olarak sağlanan masaj, anne sütü üretimini ve süt üretiminin artmasını etkilemektedir. Yapılan bir çalışmada annelerde süt üretimini arttırdığı ve adrenokortikotropin hormon (ACTH) miktarını düşürdüğü belirtilmiştir(Morhen, Beavin ve Zak, 2012). Hidayati ve Hanifah’ın (2019) yaptığı çalışmada, postpartum 0-6. ayda endorfin veoksitosin masajının süt üretimini arttırdığı saptanmıştır. Sari ve diğerleri (2017) primipar gebelerde oksitosin veendorfin masaj bileşiminin uterus involüsyonunu hızlandırmada etkili olduğunu bulmuştur. Anuhgera ve diğerleri (2017)’nin yaptığı çalışmada sezaryen doğum yapan kadınlara uygulanan hipnoterapi ve akupunkturun etkisikarşılaştırılmış, girişim öncesi durumlarla karşılaştırıldığında prolaktin hormonunun hipnoterapi grubunda daha fazla arttığı saptanmıştır. Widiastuti ve Widiani (2019) postpartum dönemde annelere yapılan sırt masajının süt üretimini arttırdığı saptanmıştır. Sırt masajı anneyi rahatlatır ve endorfin hormon salınımını arttırır ve oksitosinrefleksini uyarabilir (Kosova, Demirtaş, Çalım ve Sapmaz, 2016).

SONUÇ

Hipnoemzirme tekniği son yıllarda büyük ilgi görmüş ve kullanımı giderek artmaya başlamıştır. Yapılan çalışmalarda hipnoemzirme yöntemi, oksitosin ve endorfin masajı ile birlikte yapıldığında, anne sütünün miktarını daha da arttırmıştır. Anne sütü miktarını arttırmanın yanı sıra, annenin zihnindeki fobi, kaygı ve olumsuz düşüncelerin ortadan kaldırılması ile kadına rahat, sakin ve doğal koşullar sağlar. Pozitif olumlamalar bilinçaltına yerleştirildiğinde, günlük yaşamı ve eylemleri otomatik olarak etkileyecek, böylece annelerin özgüveni de artacaktır. Buna göre, hipnoemzirme ve oksitosin masajının hem doğum sonu anne sütü üretimini arttırmada etkili olduğu, hem de stresi/anksiyeteyi azalttığı söylenebilir. Hipnoemzirme, emzirmede olumlu niyet ve motivasyon oluşturmada ve anne sütünün miktarını ve kalitesini en üst düzeye çıkarmada iyi bir yöntemdir. Hipnoemzirmeden elde edilebilecek avantajlar fazladır ve maliyet düşüktür. Hipnoemzirme ile endorfin ve oksitosin masajının kliniklerde uygulanması ve kullanılması için hemşireler desteklenmelidir. Bu konuda eğitimli kişilerden sertifika programlarının düzenlenmesi ve uygulayıcı popülasyonun artırılması ile gebe sınıfları ve emzirme poliklinikleri gibi birimlerdeki uygulamalara entegre edilmesi sağlanmalıdır. Böylece doğum sonu emzirmeye ilişkin yaşanan stresin azaltılması sağlanabilir, annelerin rahatlığı ve memnuniyeti arttırabilir.

Yazar Katkıları:

Fikir: Ş.K.E., Ü.S.; Tasarım: Ş.K.E., Ü.S.; Veri toplama ve /veya İşleme: Ş.K.E., Ü.S.; Analiz ve /veya Yorum: Ş.K.E., Ü.S.; Yazıyı Yazma: Ş.K.E., Ü.S.; Eleştirel İnceleme veya Revizyon: Ş.K.E., Ü.S.

Çıkar Çatışması: Yazarların herhangi bir çıkar çatışması yoktur.

Mali destek: Araştırma ile ilgili bir proje ya da firmadan mali destek alınmamıştır.

KAYNAKLAR

American Institute of Health Care Professionals (AIHCP) (2020). American College of Hypnotherapy. Available from: https://aihcp.net/american-college-of-hypnotherapy/.

Anuhgera D. E., Kuncoro ,T., Sumarni, S., Mardiyono, M., Suwondo, A. (2017). Hypnotherapy is more effective than acupressure in the production of prolactin hormone and breast milk among women having given birth with caesarean section. Medicine Science International Medical Journal. Available from: file:///C:/Users/%C5%9Feyma/Downloads/Hypnotherapy_is_more_effective_than_acupressure_in%20(1).pdf. Doi: 10.5455 / medscience.2017.06.8659.

Aprillia, Y. (2010). Hipnostetri-Rileks, Nyaman, Dan Aman Saat Hamil Dan Melahirkan. Jakarta: Gagas Media.

Armini, N. W. (2016). Hypnobreastfeeding awali suksesnya asi eksklusiıf. Jurnal Skala Husada, 13(1), 21-29.

Astin, J.A., Shapiro, S.L., Eisenberg, D.M., Forys K.L. (2003). Mind-body medicine: state of the science, implications for practice. J Am Board Fam Practice, 16(2), 131–137.

Beevi, Z., Low, W. Y., Hassan, J. (2016). Impact of hypnosis ıntervention in alleviating psychological and physical symptomsduring pregnancy. American Journal of Maternal and Child Health, 1(1), 20–29. doi: https://doi.org/10.1080/00029157.2015.1063476.

Boyd, C. A., Quigley, M. A., Brocklehurst, P. (2007). Donor breast milk versus infant formula for preterm infants: Systematic review and meta-analysis. Archives of Disease in Childhood, 92,169-175. doi: 10.1136 / adc.2005.089490.

Cox, S. (2006). Breastfeeding with confidence: Panduan untuk belajar menyusui dengan percayadiri (Gracinia, Penerjemah)

Jakarta: Gramedia. Dini, P. R., Suwondo, A., Hardjanti, T. S., Hadisaputro, S. (2017). The effect of hypnobreastfeeding and oxytocin massage on breastmilk production in postpartum. Journal of Medical Science and Clinical Research, 5(10), 28600-4. doi: https://dx.doi.org/10.18535/jmscr/v5i10.19.

Dixon, L., Skinner, J., Foureur, M. (2013). The emotional and hormonal pathways of labour and birth: Integrating mind, body and behavior. New Zealand College of Midwives Journal, 48, 15-23. doi: 0.12784/nzcomjnl48.2013.3.15-23.

Figueiredoa, B., Claudia, C. D., Sonia, B., Catarina, C., Rui, N. C. (2013). Breastfeeding and postpartum depression: State of the art review. J Pediatr (Rio J), 89(4), 332–338. doi: 10.1016 / j.jped.2012.12.002.

Gaılanı, S. A. (2017). Drawing aside the curtain’: Natural childbirth on screen in 1950s Britain. Br J Hist Sci, 50(3), 473–493. doi: 10.1017/S0007087417000607.

Hidayati, T., Hanifah, I. (2019). Penerapan metode massage endorphin dan oksitosin terhadap peningkatan produksi asiı pada ibu menyusui bayi 0-6 bulan dı desa gadıng kabupaten probolınggo. Journal Health of Science, 12(1), 30–38. doi: https://doi.org/10.33086/jhs.v12i1.772.

Indriyani, I., Asmuji, A. (2014). Efektifitas Kombinasi hypnobreastfeeding dan konsumsi blustru terhadap optimalisasi produksi kolustrum pada ibu post partum di RS Dr.Soebandi Jember. Indones J Health Sci, 23(3), 17-21. doi: https://doi.org/10.32528/the.v6i2.141.

Kosova, F., Demirtaş, Z., Çalım, S., Sapmaz, L. (2016). The effect on lactation of back massage performed in the early postpartum period. Journal of Basic and Applied Research, 2(2), 113-118. doi: 10.51152.

Kusmiyati, Y., Wahyuningsih, H. P. (2014). Pengaruh hypnobreastfeeding terhadap kecemasan dan waktu pengeluaran air susu ibu pada ibu post partum primipara di Yogyakarta. Journal of Health Tec, 10(2), 123-127. lSSN 0261-4981.

Luna Lactation, Comprehensive care for all phases of breastfeeding. (2011). Resolution and affirmations. Available from: file:///C:/Users/%C5%9Feyma/Downloads/Jan11.pdf.

Masruroh, N., Andriani, R. A. D. (2018). Effect of hypno breastfeeding on colostrum ejection onset in primiparous mothers faculty of nursing and midwifery, Universitas Nahdlatul Ulama, Surabaya The 4th International Conference on Public Health Best Western Premier Hotel, Solo, Indonesia, 195.

Medela, Breastfeeding Guide (2021). 15 Affirmations Every Nursing Mom Needs to Hear. Available from: https://www.medela.us/breastfeeding/articles/breastfeeding-affirmations.

Moberg, K. U., Petersson, M. (2005). Oxytocin, a mediator of anti-stress, well-being, social interaction, growth and healing. Z Psychosom Med Psychother, 51(1), 57-80. doi: 10.13109 / zptm.2005.51.1.57.

Moberg, K. U. (1998). Oxytocin may mediate the benefits of positive sicial interactin and emotions. Psychoneuroendocrinolog; 23(8), 819–35. doi: 10.1016/s0306-4530(98)00056-0.

Moberg, K. U., Danielle, K. P. (2013). Oxytocin effects in mothers and ınfants during breastfeeding. Infant, 9(6), 201-206.

Mohd Shukri, N. H., Wells, J.C.K., Fewtrell, M. (2018). The effectiveness of ınterventions using relaxation therapy to ımprovebreastfeeding outcomes: A systematic review. Matern Child Nutrition, 14(2), e12563. doi: 10.1111 / mcn.12563.

Mongan, M. F. (2012). HypnoBirthing, Mongan Yöntemi. İstanbul: Gün Yayıncılık.

Nurindra, Y. (2010). Hypnotherapy fundamental: A journey to the subsconscious world dalam hypnoterapy Fundamental Workshop. Bandung: Yan Nurindra School of Hypnotism, 1–31.

Sari, L., Salimo, H., Budihastuti, U. R. (2017). Optimizing the combination of oxytocin massage and hypnobreastfeeding for breast milk production among post-partum mothers. Journal of Maternal and Child Health, 1(1), 20-29.

Sari, N., Soejoenoes, A., Wahyuni, S., Setiani O. (2017). The effectiveness of combination of oxytocin and endorphin massageon uterine ınvolution in primiparous mothers. Belitung Nursing Journal, 3(5), 569–73. ISSN: 2477-4073.

Siregar A. (2004). Pemberian ASI eksklusifdan faktor-faktor yang Mempengaruhinya. USU digital library. Available from: http://repository.usu.ac.id/bitstream/handle/123456789/3726/fkm- arifin4.pdf;jsessionid=E183011EDAA51BBC5F144B792B765D46?sequence=1.

Teixeira, C., Figueiredo, B., Conde, A., Pacheco, A., Costa, R. (2009). Anxiety and depression during pregnancy in women and men. Journal of Affective Disorders, 119, 142–148. doi:10.1016/j.jad.2009.03.005.

Tıbbi Hipnoz Derneği (2020). T.C. Sağlık Bakanlığı Onaylı Hipnoz Uygulama Sertifikası Eğitim Programı. Available from:https://www.tibbihipnozdernegi.org.tr/2018/12/22/t-c-saglik-bakanligi-onayli-hipnoz-uygulama-sertifikasi/.

Widiastuti, N. M. R., Widiani, N. N. A. (2010). Improved breastfeeding with back massage among postnatal mothers.International Journal of Research in Medical Sciences, 8(2), 580-583. doi: 0.18203 / 2320-6012.ijrms20200239.

World Health Organization (2017). Protecting, promoting and supporting breastfeeding in facilities providing Available from: maternity and newborn services. From https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/259386/9789241550086- eng.pdf?sequence=1