Hakkında :
Azerbaycan'ın Gence şehrinde doğdu. Babası Aziz HALİLOĞLU Sovyet sistemine karşı çıktığı için sürgüne gönderildi. Hanım Halilova’nın ailesi sürgündeyken doğdu, annesi Merife hanımın babası Mustafa beyi ve annesi Ayşe hanımı Ermeniler öldürdü. Hanım Halilova orta öğrenimi bitirdiği yıl Azerbaycan Devlet Üniversitesi Kimya Fakültesini kazandı. Üniversiteyi bitirdiği yıl doktora sınavına girdi ve kazandı. Doktora tezinin konusu “Selenyum Elementinin Biyojeokimyası” idi.br /> Azerbaycan’ da Biyojeokimya bilim dalı Moskova’ dan başka ne Azerbaycan’ da ne de başka devletlerde çalışılmamıştır. Hanım Halilova doktora çalışmalarını Moskova’nın “Biyojeokimya” ve Latviya’ nın Riga şehrinin Biyoloji Enstitüsünde yaptı. Hanım Halilova Azerbaycan’ da Biyojeokimya konusunda ilk kişi olarak zamanından önce doktora tezini bitirdi ve 1974’ te Doktor, 1979’ da Doçent ünvanını kazandı.Hanım Halilova yaptığı yeni keşif “β-alliaminobutironitril veya β-allilaminoizobutironitril maddelerin bitkilerde büyüme düzenleyici rolü” 1979’ da Sovyetler Birliğinde Keşifler ve İcatlar Devlet Komitesi tarafından Telif Belgesi No: 707172 aldı. Bu keşif belgesi bütün SSCB içinde geçerli idi. Ayrıca iki yeni “Molibden Mikrogübreleri (MMC) ve Mikroelement Kompleksli süperfosfat (KSUM” gübreleri SSCB Bakanlıklar şurası 21 Ağustos 1973 tarih ve 584 sayılı kararı ile onaylanmış, “Keşifler, icatlar ve rasyonelleştirme telifler” kaidelerinin 75. fıkrasına uygun olarak iki rasyonelleşme teklifi belgeleri (No: 343 ve No: 02) Hanım Halilova’ya verilmiştir.1980’ de Hanım Halilova’ya Azerbaycan Bilimsel Akademisinin Başkanı tarafından genç ve başarılı bir bilim adamı olduğu gerekçesiyle zamanından önce Profesörlük ünvanını alması gerektiği talimatı çalıştığı Agrokimya ve Toprak Verimliliği Enstitüsüne gönderildi. Bunun üzerine üç yıl boyunca guatr hastalığının, diş çürümelerinin hayvanlarda adale ağarmasının çözülmesi üzerine İ, F ve Se’un Biyojeokimyası konusunda ilginç ve başarılı çalışmalar yaptı. Yalnız Hanım Halilova Azerbaycan’ ın Milli Özgürlük Mücadelesini tercih ettiği için Profesörlük ünvanını almaya zamanı olmadı.Hanım Halilova 1970 yılından itibaren Azerbaycan da ilk kadın olarak Azerbaycan’ın Özgürlüğü için mücadele vermekte idi. 1988’ den itibaren gizli mücadele meydanlara taşındı. 20 Ocak 1990’ da Rus Tankları Bakü’ ye girdiği zaman beş bin bayana rehberlik ederek Rus tanklarına karşı protesto yürüyüşü yaptı. Tıpkı Türkiye’nin Kurtuluş Savasında kurulan “Hukuki Müdafaa Cemiyeti” gibi Sovyet Bloku’nda Vakıflar ve Dernekler yasak olduğu zamanda Azerbaycan'da bir grup aydın kadınlar tarafından Azerbaycan Kadın Hukukları Müdafaa Cemiyeti” kuruldu ve cemiyetin başkanı Prof.Dr. A. Aliyeva KGB tarafından araba kazasında öldürüldü. Ondan sonra cemiyetin başkanı Hanım Halilova seçildi.
Hanım Halilova’ya 1992’ de Devlet Bakanı ve 1993’ de bakanlık teklifi geldi. Hanım Halilova bu makamların hiçbirini kabul etmedi. Azerbaycan topraklarını işgal eden Ermenilere karşı Vatanı savunmak için Askeri Kadın Taburunu kurdu. Azerbaycan topraklarını savunmak için Ermenilerle savaştı ve bir çok Azerbaycan'lı Türk kadını şehit oldu.
Hanım Halilova 1994’ ten bu yana Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bölümünde öğretim üyesi olarak görev yapmaktadır. 1995 yılında Hanım Halilova’nın teklifiyle T.C. Sağlık Bakanlığı ile Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dekanlığı arasında “Kastamonu Yöresinde Guatr Hastalığının İyot Eksikliği ile İlgisinin Araştırılması ve Çözüm Önerileri” projesi başlatıldı. Bu proje bittikten sonra guatr hastalığının çözümü için Sağlık Bakanlığına müracaat edildi. Kastamonu’da projenin devamının yapılması istenildi. Projenin yapılmasına izin verilmiş olsaydı Hanım Halilova bölümdeki hocalarla birlikte o topraklara iyotlu gübre, deniz yosunları (iyot miktarı çok fazladır) gübre olarak verilirdi, hayvanların gıdalarına yosun katıldı, hayvanlara, tavuklara iyotlu tuzlar verilir, çocuklara iyotlu sakızlar verir ve birçok iş yapılabilirdi. Köy köy dolaşıp iyotlu tuzun doğru kullanımı anlatılırdı.
Hanım Halilova bu konuyla ilgili insanların kolayca okuması için kitapçık ve bir çok makale yayımladı “Potasyum iyodür gübrelemesinin bitki üzerine etkisi” konulu iki yıllık tarla denemesi yapıldı. Bu konuyla ilişkili “Effect of Iodine Treatments on Forage Yiels of Alfalfa Communicationss in Soil Science and Plant Analysis, Volume 34 , 182 pp, 55-64 (2003)” konulu makale ise ABD’ de yayımlanmıştır.
1997’ de Hanım Halilova’nın teklifiyle “Soya fasulyesinin gelişimi, klorofil kapsamı ve azot fiksasyonu üzerine vanadyumun etkisi” konulu TOGTAG–1734 nolu TÜBİTAK projesine başlatıldı. Projenin sonucunda bir çok makale yayımlandı. 2001 yılında Venezuella’ da “Effect of Vanadium on the growth, chlorophyll and mineral content of soybean (Glycine max (L) merr) S. Sözüdoğru Ok, A.C. Kütük and H. Halilova, Ciencia 9(1) 88-95, 2001, Mracaylo, Venezuella.” isimli makale ile TÜBİTAK tarafından para ile ödüllendirildiler.
2001 yılında Köy Hizmetlerinde üç Rus bilim adamı yeni selenyum preparatını tanıtırlarken insanlara çok iyi geldiğini söylemekteydiler. Hanım Halilova bu preparatın Türkiye’ ye satılmasına karşı çıktı. Türkiye’ de toprak, su, bitkilerde, hayvan ve insanlarda selenyumun miktarı araştırılmadan bu preparatın Türkiye’de satılması yanlış olurdu. Belki de Türkiye topraklarında ve çevresinde, insan organizmasında selenyumun miktarı fazladır. Bu preparatı alan kişiler ölebilirler. Hanım Halilovanın konuşmasından sonra Rusların Türkiye’ ye Selenyum preparatının satışını durdurdu. Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından Hanım Halilova’ya “Türkiye topraklarında selenyum düzeylerinin araştırılması” teklif edildi. Bu nedenle Hanım Halilova MTA’ nın haritaları üzerinde 3 ay çalışmalar yaptı. Hanım Halilova Kangal’ ı görmeden selenyumun doktor balık gölünde fazla olduğunu söyledi. Hem kömür yatakları olduğu için hem de volkanik püskürmeler sonucunda bu gölün ortaya çıkmış olmasıdır. Orada doktor balıklar değil, selenyumlu su doktordur. Balıklar sadece yarayı kopararak suyun tedavi etmesine yardımcı olmaktadırlar. Hanım Halilova ve araştırmacılar bölgeye geçtiğinde Hanım Halilova’nın söyledikleri doğru çıktı. Bu nedenle 2002 yılında Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bölümü, Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi, Hacettepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi ve Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Ziraat Fakültesi ile birlikte “Türkiye’ nin Bazı Bölgelerindeki Toprakta, Bitkide, Suda, Hayvanlarda ve İnsanlarda Selenyum (Se) Düzeyleri” isimli TOGTAG-3061 nolu proje TÜBİTAK tarafından desteklendi. Bu projenin yapılmasındaki esas amaç Selenyumun yalnız toprak, su, bitkideki miktarını öğrenmek değil, bu elementin hayvan ve insanlara etkisini bir biyojeokimya sisteminde öğrenilmesi idi. Bu projeyi 2006 da TÜBİTAK’a sunuldu ve 2006’da tamamlandı. Projenin sonunda yurtdışında ve yurtiçinde makaleler yayımlanacaktır.
Ayrıca Hanım Halilova’nın teklifi ile “Kobaltın Soya Fasulyesinin Gelişmesi, Klorofil Kapsamı ve Azot Fiksasyonu Üzerine Etkisi” konulu araştırma yapıldı.
MTA’ nın yaptığı 1. Tıbbi Jeoloji Sempozyumunun bilim kuruluna seçildi. Bu sempozyumda ayrıca oturuma başkanlık yaptım ve konferans verdi.
2006’da Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bölümünde Hanım Halilova’nın teklifi ile ilk defa “Mikroelementlerin Biyojeokimyası” isimli yüksek lisans dersi açıldı. Hanım Halilova Türkiye’ de Biyojeokimya konusunda ilk defa olarak 2005’de “Mikroelementlerin Biyojeokimyası” kitabını yayımladı. Hanım Halilova “Mikroelementlerin (I, Zn, Co, Mn, Cu, Se) Biyojeokimyası” ders kitabı üzerinde çalışmaktadır.
Hanım Halilova Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi tarafından yayımlanan “Adlı Bilimler” adlı Bilimsel Derginin Bilimsel Danışmanlık kurulunda yer almaktadır.
Hanım Halilova Çankırı Valiliği ve Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi işbirliği kapsamında 31.08.2006’da başlatılan Çankırı Tuz Mağarasında “Doğal Tedavi Merkezi” projesi üzerinde çalışmaktadır.
Hanım Halilova T.C. Sağlık Bakanlığı Kanser Danışma kurulunun Alt Kuru olan “Medikal Jeoloji Alt Kurulunda” üye olarak bilgi ve deneyimlerinden faydalanmak üzere çalışmalar yapmaktadır.br /> Hanım Halilova Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğünün 2006-2007 yılı programında yer alan “Batı Anadolu’daki Jeolojik Unsurların Halk Sağlığına Etkileri” isimli projede görev almaktadır.
Hanım Halilova 8 bilimsel eseri, 160’ dan fazla makalesi ve 5 kitabı vardır. Selenyum biolojide 1974, 1976’da, İyot İnsan Sağlığı, Çevre, 1998’de, Tarih’ten bu güne Türk kadını 2004 ve Mikroelementlerin (I, Zn, Co, Mn, Cu, Se) Biyojeokimyası 2005’de yayımlanmıştır. Gazeteci Yazar İbrahim Yalçıner tarafından “Türklerin Hanım Ablası Hanım Halilova” yazılmış olan kitap 1998’de yayımlanmıştır. Hanım Halilova TÜBİTAK-DOPROG Bilim Adamı Davet Programından burs almakta idi. Hanım Halilova Venezüella’ da yayınlanan makale için TÜBİTAK tarafından para ile ödüllendirilmiştir. Hanım Halilova 40’ tan fazla plaket aldı. Hanım Halilova 22.04.2005 tarihinde Anıttepe Polis Okulunda 500 Türk polisine konferans verdi ve vermektedir. Türkmen Vakfı tarafından 300’ den fazla Türkmen öğrencisine konferans verdi ve vermektedir. Hanım Halilova Türkiye’ nin birçok bölgesinde Belediyelerin ve Üniversitelerin davetlisi olarak konferans verdi. Hanım Halilova KKTC’ nde, Fransa’ da, Almanya’ da, Hollanda’ da, Belçika’ da, Avusturya’ da, İngiltere’ de, A.B.D.’ de ve Moskova’ da panellere ve konferanslar verdi. Hanım Halilova TRT 1, TRT Int, Haber Türk, TGRT Haber ve başka televizyonlarda konuşmalar yapmaktadır.
05.02.2005 tarihinde Laik bağımsız Atatürk ilkelerine yürekten bağlı unsurlarla çalışmalar yapması nedeniyle Çağ Ankara Gazetesi tarafından Hanım Halilova “Yılın En Başarılı Akademisyeni Ödülü” nü aldı. Evlidir, eşi Prof.Dr. Refik bey 1992–93 yıllarında Devlet Bakanlığı yaptı. Şu anda Bakü Devlet Üniversitesi’ nde öğretim üyesi olarak görev yapmaktadır. Oğlu Tuğrul Moskova Lomosonov Üniversitesini bitirdikten sonra Türkiye-Azerbaycan kapılarının açılmasından sonra Türkiye’ de ilk Azerbaycanlı olarak Yüksek Lisans ve Doktora yaptı. Şu anda Bakü Slavyan Üniversitesi’ nde öğretim üyesi, aynı zamanda Türkiye Cumhuriyeti desteği ile açılmış olan Türkiye Araştırmalar Merkezi başkanıdır. Kızı Gönül Bakü Devlet Üniversitesinin Şarkiyat Fakültesi Arap Dili ve Tarihi Bölümünü bitirmiş, Üniversite de öğretim üyesi görevi yapmış ve doktorasını bitirmek üzeredir. Türkiye Cumhuriyeti desteği ile kurulmuş olan ASYA Medya Diyalog merkezinde Kafkas’ ı temsil etmektedir. Oğlu İsmail Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesini bitirmiş olup serbest çalışmaktadır.
0 Yorumlar