Mozart'ın, Türkler le ilgili, 40 ı aşkın eseri olduğunu
biliyor muydunuz?
Mozart, 200. ölüm yılı olan 1991'de tüm dünyada törenlerle anılacak. Türkiye'de de hazırlıklar sürüyor. Mozart'ın şimdiye kadar bir kez sahnelenip unutulan “Saray Kıskançlıkları” balesi ve tamamlanmadığı sanılan “Zaide” operasının üzerinde çalışmalar sürüyor... Mozart'ın bu iki eseri de Türklerle ilgili ve Türkiye'de geçiyor. “Zaide” ve “Saray Kıskançlıkları” 1991'de topkapı Sarayı 'nda sahnelenecek.
 |
| Metin And |
Metin And Mozart'ın bir Türk dostu olduğunu düşünüyor. And'a göre, Mozart'ın Türkler'e karşı sevgisi giderek tutku haline dönüşmüş.
BÜTÜN dünya Mozart'ın 200'üncü yılını anmaya hazırlanırken Türkiye de bu Türk dostu müzisyeni, bir sürprizle anmak için hazırlık yapıyor. 1991 yılında Mozart'ın sağlığında bir kez sahnelenen bir balesi aradan geçen bunca yıl sonra ilk defa Türkiye'de sahneye konacak. Böylece bu bale, balenin konusunun geçtiği topraklarda sahnelenecek. Bunun yanında bir de Mozart'ın Türk yorumcuları adlı bir plak hazırlanıyor.
1991 Mozart'ın ölümünün 200'üncü yılı. Bu nedenle bütün müzik dünyası şimdiden çeşitli anma programları hazırlamaya başladı Operalar, orkestralar radyo ve televizyonlar bu büyük dehanın eserlerini en iyi seslendirmek üzere bütün olanaklarını kullanıyorlar.
Türkiye'de ise şimdilik ilginç iki program var. Bunlardan ilk, Prof. Metin And'ın uzun süre araştırmalardan sonra ortaya çıkardığı, Mozart'ın yaşadığı yıllarda bir kez sahnelenen “Saray Kıskançlıkları” balesi ve ancak birkaz kez sahneye konan ve tamamlanmadığı sanılan “Zaide" operasının temsili, İkincisi ise Hikmet Şimşek yönetiminde “Mozart”ın Türk yorumcuları adlı plağın hazırlıkları.
Türkler'in dostu Mozart
Prof. Metin And şöyle diyor: “Biz Türkler için bize böylesine ilgi göstermiş, sevgisi sanki tut- kulaşmış Mozart için biz ne yapıyoruz İci? İki tane sahne eseri bizimle ilgili olmasına karşın ikisini de sahnelemiyoruz.”
Gerçekten de Mozart'ın 40'ı aşkın, Türkler'le ilgili eseri var. Aslında Türkler'in o dönem klasik müzik bestecilerinin çoğunu etkilediği yine Metin And'ın 1950' li yıllardan beri yaptığı araştırmalardan açıkça belli oluyor. Türkler ve Ösmanlı İmparatorluğu ile ilgili 200 bale, yalnız Kanuni Sultan Süleyman üzerine 30'u aşkın opera, Fatih Sultan Mehmet için bu sayıda sahne eseri, Viyana Kuşatması üzerine ise yüzü aşkın sahne eseri.
Ancak Mozart, yalnızca öteki besteciler gibi müziğinde Mehter Müziği'ne öykünmekle kalmayıp doğrudan doğruya Türkler'i konu almış.
Metin And kitap ve video kasetlerini istif ettiği evinde, 1991 için çalışmaya başlamış bile.
■ “Saray Kıskançlıkları ”
Mozart, derken hemen şunları söylüyor: “Mozart Türkler'in dostudur. Mozarttüm insanların dostudur, insanlara yaşama sevinci ve bunun mutluluğunu tattırır.” “Saray Kıskançlıkları” balesi ve “Zaide” operasının hikâyesini.ise şöyle anlattı: “Yıllardır İstanbul Festivali nde Saraydan Kız Kaçırma Topkapı Sa- rayı'nda oynanıyor. Topkapı Sarayı'nda başka operaların da oynanabileceğini, ancak adında saray olduğu için bu opera oynanıyorsa bir de gerçekten Topkapı Sarayı'nda geçen Mozart'ın balesinin oynanmasının çok daha ilginç olacağını, ayrıca bu olayın bütün dünyada yankılar uyandıracağını düşünüyorum. ‘Saray Kıskançlıkla- rı’nı 1950 lerde araştırmaya başladım. İlk olarak çağcıl balenin babası Noverre'nin mektupları içinde ayrıntılı librettosunu buldum ve Mozart'ın müziğini aramaya koyuldum. Müzik, Salzburg'ta Mozarteum'da 60 numarada kayıtlıydı. Bunların fotokopilerini getirtmeyi başardım. Libretto ile karşılaştırdım. İkisi birbirine bir el ile eldivenin uyuşması gibi tıpatıp uygun düşüyordu. Bunun üzerine balenin Türkiye'de sahnelenmesi olanaklarını araştırdım.”
“Saray Kıskançlıkları” balesi Mozart'ın el yazısından fotokopi haliyle okunması hayli güç durumda, ayrıca orkestrasyonunun yapılması gerekiyor. Bu işi de “Hikmet Şimşek yüklenmiş. “Saray Kıskançlıklarımda olaylar Topkapı Sarayı'nın harem dairesinde geçer. Sultanın iki gözdesi arasındaki kıskançlıkları ele alır. “Zaide” operasını ise şöyle anlatıyor: “Zaide konusu bakımından Saraydan Kız Kaçırma'ya çok benzer. Kanuni' nin çok sevdiği bir cariyesi vardır. Bir genç bir de yaşlı esiri bulunmaktadır. Kanuni'nin sevgili cariyesi Zaide genç esire âşık olmuştur. Yaşlı esir ise bir zamanlar Kanuni'nin hayatını kurtarmıştır. Oyunun sonunda yaşlı esir Kanuni'den üçünü de azad etmesini ister. Kanuni kabul eder ama sonunda yaşlı esir Zaide ve genç esirin babası çıkar. O zamanlar Viyana'lı- lar neşeli konulardan hoşlandıkları için Mozart bu operayı dolaba kaldırmış”
■ Türk yorumu
Türkiye, 200'üncü yılı anma törenlerine, bu iki eser dışında, Hikmet Şimşek yönetiminde bir Mozart yorumu plağı ile katılıyor. Plakta Mozart'ın ünlü “Saraydan Kız Kaçırma” operası uvertürü, ünlü allaturca orkestra varyasyonu, Türk Konçertosu diye adlandırılan 5. Keman Konçertosu, Flüt ve Arp Konçertosu ile Küçük Gece Müzikleri yer alacak. Hikmet Şimşek plağın verdiği mesaj konusunda şunları söylüyor:
“Plağın asıl mesajı Mozart' ın Türk müziğine ilgisi olacak. 1991 yılındaki 200. ölüm yılı anma faaliyetlerinin öncülerinden olacak ve bu bakımından dünya müzik aleminde Mozart' ın Türk müziğine ilgisini çarpıcı bir biçimde vurgulayarak, geniş yankılar uyandıracaktır kanısındayım.”
Sanat - Dilek Önder
0 Yorumlar