Bazen kolay ya da bildik çözüm sadece etkisiz olmakla kalmaz, iptila (düşkünlük) yaratıcı ve tehlikede de olabilir. Örneğin, alkolizm basit bir sosyal içme olarak başlayabilir -kendine güvensizliğe veya işin yarattığı strese bir çözüm olarak. Giderek tedavi hastalığın kendisinden daha kötü hale gelebilir. Yarattığı başka sorunların yanı sıra kendine güvensizlik ve stres başta olduğundan daha kötü derecededir şimdi.
Sistemsiz çözümleri uygulamanın uzun dönemde ortaya çıkan ve kendini gizleyen olumsuz sonucu gittikçe daha çok çözüme ihtiyaç duymaktır. Kötü hazırlanmış hükümet müdahaleleri işte bu nedenle sadece etkisiz olmakla kalmaz, bir de mahalli insanların kendi problemlerini kendi çözme yeteneklerinin azalmasını ve bağımlılıkların artmasını teşvik etme anlamında ''iptila yaratıcı''dır. Kısa dönemli iyileşmelerin uzun dönemli bağımlılığa yol açması olgusu o kadar yaygınlaşmıştır ki, sistem düşüncesi geliştirenler buna bir ad koymuşlar ve ''İşin Yükünü Müdahalaciye Kaydırma'' demişlerdir. Müdahaleci şehirlere federal yardım, gıda yardımı ajansları veya refah programları olabilir. Bunların hepsi besleyici sisteme yardımcı olur, ama sistemi temelde öncesinden daha zayıf ve yardıma muhtaç duruma bırakır.
Doğal kaynak uzmanı ve yazar Donella Meadow's göre işin yükünü müdahaleciye kaydırma olgusunun örneklerini bulma ''kolay, eğlenceli ve bazen de ürkütücüdür. Aritmetik bilgimizle basit matematik işlemler yapma yükünü cep hesap makinalarına yükleriz. Geniş aileler vazgeçer, yaşlıların bakımını bakım evlerine bırakırız. Şehirlerde yükü ayrı mahalli komünoterlerden toplu konut projelerine kaydırırız. Soğuk savaş barış sorumluluğunu karşılıklı görüşmelerden silahlanmaya kaydırmış, bu arada savunmayla ilgili endüstrileri güçlendirmişti. İş hayatında ise yükü danışmanlara ve başka ''yardımcılara'' kaydırırız. Bu da şirketi olanlara bağımlı kılar ve yöneticilerin kendi problemlerini kendi çözme eğitimi ihmal edilir. Zamanla müdahalecinin iktidarı büyür, bu ister bir uyuşturucunun bir kişi gücü, ister savunma bütçesinin ekonomideki ağırlığı, dış yardım ajanslarının büyüklüğü ve kapsamı veya yoksullara yardım ajanslarının bütçesi olsun.
Yükü Başkasına Kaydırma yapılarak herhangi bir uzun dönemli çözümün, Meadows'un dediği gibi, ''sistemin kendi yükünü omuzlama yeteneğini güçlendirmesi'' gerektiğini göstermektedir. Bazen bu zordur, bazen de şaşırtıcı ölçüde kolaydır. Personel problemlerinin yükünü insan ilişkileri uzmanına kaydırmış olan bir yönetici işin güç kısmının yükü geri almaya karar verme olduğunu görecek. Bir kere gerçekleşince insanlarla nasıl uğraşacağını öğrenmek esas olarak bir zaman ve yükümlenme sorunudur.
Peter M. SENGE , 5. Disiplin kitabından alıntıdır.
0 Yorumlar