Düşük kaldıraç gücüne sahip müdahaleler çok daha az çekici olurlardı, eğer gerçekten bir çoğu fiiliyatta iş görmeseydi, kısa dönemde. Yeni evler yapılır.İşsizler eğitim görür. Açlıktan ölen çocuklar kurtarılır.Gelmeyen siparişler gelir. Sigara içmeyi bırakırız. Telafi edici geriye bildirim normal olarak bir ''gecikmeyle'' çalışır, kısa dönemdeki yararla, uzun dönemdeki zarar arasında bir zaman aralığı vardır. The New Yorker dergisinde bir zamanlar şöyle bir karikatür yayımlandı: Adamın biri koltuğunda oturmuş, solunda üstüne yıkılan dev bir domino taşını iter. ''Artık rahatım!'' diyordur kendi kendine. Tabii, o dominonun bir başka dominoyu devirdiği, devrilen dominonun da bir başkasını devireceği ve giderek bir domino zincirinin koltuğunun çevresinden dolaşarak sonunda ona sağından çarpacağı aklının ucundan bile geçmemektedir.
Yönetimin birçok müdahalesine gelen ''kötüden önce iyi''karşılığı siyasal kararı amaca aykırı sonuçlar verici kılar. ''Politik ''karar alma'' sözüyle kastettiğim, alternatif eylem tarzlarının kendi öz yararlarından gayri faktörlerin karar almada ağır bastığı durumlardır. Kişinin kendi gücünü artırmak istemesi veya ''iyi görünmek'' veya ''patronunu memnun etmek'' gibi. Karmaşık insani sistemlerde işleri kısa dönemde daha iyi göstermenin daima birçok olyu vardır. Telafi edici geriye bildirim size musallat olması ancak bir zaman sonra gerçekleşir.
Anahtar kelime ''bir zaman sonra''dır. Örneğin, domino çemberindeki gecikme sistem sorunlarının neden öyle güç teşhis edilir olduğunu açıklamakta. Tipik bir çözüm ilk başta belirtileri geçirdiğinde harika gelir. İşte iyileşme gerçekleşmiştir, hatta problem ortadan kalkmıştır belki. Problem yeniden baş gösterene veya bir başkası ve daha kötüsü ortaya çıkana kadar belki iki , üç veya dört yıl geçecektir. Nasılsa o zaman geldiğinde, insanların ne kadar sık bir işten öbür işe geçtikleri düşünülürse, koltukta bir başkası oturuyor olacaktır.
Peter M. SENGE , 5. Disiplin kitabından alıntıdır.
0 Yorumlar